Tolerancja religijna w Albanii

Albania to jeden z tych krajów, które potrafią zaskoczyć. Nie tylko przyrodą czy gościnnością mieszkańców, ale też wyjątkowym podejściem do religii. To właśnie tutaj codziennie obok siebie funkcjonują meczety, cerkwie i kościoły katolickie – często zaledwie kilka kroków od siebie. Takie są realia np. w Tiranie, gdzie różnorodność wyznaniowa widoczna jest na każdym kroku.

Tolerancja w praktyce – święta dla wszystkich

Albania może poszczycić się największą liczbą dni wolnych od pracy z powodu świąt religijnych w całej Europie – aż 13 z nich to uroczystości związane z wiarą. Co ciekawe:

• Wielkanoc i Boże Narodzenie obchodzone są podwójnie – zarówno w obrządku katolickim, jak i prawosławnym.
• W kalendarzu są też dni wolne związane z islamem, m.in. zakończenie Ramadanu i Eid-ul-Adha.
• 19 października świętowany jest Dzień Beatyfikacji Matki Teresy z Kalkuty, urodzonej właśnie w Skopje, ale pochodzącej z albańskiej rodziny.

Zawiłe dzieje religii w Albanii

Historia Albanii to opowieść o zmianach i trudnych wyborach:

• Po upadku Konstantynopola rosły wpływy Kościoła katolickiego, wspierane m.in. przez Republikę Wenecką.
• Okres panowania osmańskiego przyniósł przymusową islamizację – wyznanie islamu było często warunkiem utrzymania majątku, pozycji społecznej czy uniknięcia represji.
• Niepodległość Albania odzyskała dopiero 28 listopada 1912 roku.

Kraj bez religii? Tak było naprawdę

Najbardziej radykalny zwrot nastąpił za czasów dyktatury Envera Hoxhy (1944–1985), gdy religia została… całkowicie zakazana.

• W 1967 roku Albania ogłosiła się pierwszym ateistycznym państwem na świecie.
• Zburzono świątynie, a ich miejsce zajęły hale produkcyjne, magazyny czy domy kultury.
• Nowa konstytucja z 1976 roku oficjalnie zakazywała tworzenia wspólnot religijnych.

Powrót do wiary i nowa era

Po śmierci Hoxhy sytuacja zaczęła się stopniowo zmieniać:

• W 1988 roku rozpoczęto odbudowę świątyń.
• W 1991 roku wznowiono relacje ze Stolicą Apostolską.
• Albania została uznana za państwo świeckie – religia jest sprawą indywidualną, a wszystkie wyznania traktowane są na równi.

Symboliczni przywódcy i duch jedności

Dla Albańczyków najważniejszy nie jest podział religijny, ale wspólna tożsamość. Dobrym przykładem jest narodowy bohater – Skanderbeg – który w swoim życiu trzykrotnie zmieniał wyznanie, ale pozostał symbolem walki o wolność i jedność.

Papieże również dostrzegają wyjątkowość Albanii – zarówno Jan Paweł II w 1993 roku, jak i Franciszek w 2014 r. odwiedzili ten kraj, podkreślając jego unikalny model współistnienia różnych religii.

„Wzajemny szacunek i zaufanie między katolikami, prawosławnymi i muzułmanami to cenny dar dla tego kraju.” – papież Franciszek, Tirana 2014